Bilişime Yön Verenler: Grace Murray Hopper Kimdir

Tümamiral Grace Murray Hopper, Amerikalı bilgisayar bilimcisi ve ABD donanmasında rütbeli bir askerdi ve bilgisayar biliminin mimarı olarak kabul edildi. Donanmada çalıştığı sırada lakabı “Büyükanne COBOL” olan Murray, deneyimine güvenilen, her konuda danışılan, sempozyumlara konuşmacı olarak çağrılan ve oldukça sevilen birisiydi. 1906 yılında New York’ta doğan Murray. Yale Üniversitesi’nde Matematik ve Fizik eğitimi gördükten sonra 1930 yılında üniversiteden mezun oldu. 1934 yılında Yale Üniversitesi’nde Matematik dalında doktora yaptı ve  1941 yılında ise profesör olmayı başardı. 1943 yılında Vassar’daki öğretmenlik görevini bırakıp gönüllü olarak ABD donanmasına katıldı. Denizcilik okulunda eğitim gördü. Buradan mezun olup Harvard’ta hesaplama projelerinde teğmen olarak göreve başladı. Howard H. Aiken‘in başkanlığındaki Mark I programlama dili ekibinde çalıştı. Hopper ve Aiken; Mark I,II,II hakkında birlikte makale yayınladılar. 38 yaşında düzenli orduya geçmek istedi fakat yaşından dolayı bu kabul edilmedi. 1949 yılına kadar Harvard Computation laboratuvarlarında çalıştı. Harvard Mark I bilgisayarının ilk programcılarından biri olan Hopper, bilgisayar programlama dilleri için de ilk derleyiciyi geliştirmiştir.

---

Murray’ın geliştirdiği derleyicinin zorluğu ve başarısının anlamını tamamıyla kavrayabilmek adına konuyu biraz açıklayalım.

Derleyici, programcılıkta, bir programlama dilinde yazılmış olan kaynak kodunu başka bir dile (genellikle makine koduna) çeviren yazılımdır. Derleyiciye bunu yaptırmaktaki amaç genellikle çalışabilir bir yazılım elde etmektir. Kullanıcılara programları kullanırken kolaylık sağlamak amaçlı geliştirilmiş bir yazılımdır. Basit bir şekilde örneklendirmek gerekirse, şu satırı bir programın kaynak kodunda (programın okunabilir hali) düşünelim:

---

Alttaki assembly’de yazılmış satırlar, aynı programın derlenmiş halidir:

LOAD A [0]        ;; belleğin 0 adresindeki veriyi A siciline yükle 
ADD  A BX         ;; A siciline BX sicilindeki adreste bulunan veriyi ekle 
STOR A [100]      ;; sonucu 100 adresine yaz

Bu örnekte çevirinin hedefi, programcının anladığı kaynak kodundan- işlemcinin anladığı makine dili kodu üretmektir. Assembly dilinin tam karşılığı ”Çevirme Dilidir.” Bir bilgisayarda tüm işlemleri işlemci gerçekleştirir ve işlemcinin de, makine dili denen kendine has bir dili vardır. İşlemci yalnızca bu dili anlar ve bu dili kullanarak anlaşırsınız. Fakat bu dili öğrenmek ve kullanmak çok zordur. Bu nedenle insanların anlayabileceğimiz bir dilde konuşup ardından işlemcinin diline çeviren yazılımlar geliştirilmiştir. Bahsettiğimiz dili oluşturan ilk kişi ise Grace Hopper Murray‘di. Ancak Murray’in katkıları bu hatırı sayılır buluşuyla bitmemişti. Murray ilk modern programlama dillerinden biri olan COBOL‘un da geliştiricilerindendi. Bilgisayar dilinde “debugging (hata ayıklayıcı)” diye bilinen programında ilk kullanıcılarındandı.

---

İlk Ticari Bilgisayarı Geliştiren Takımdaydı

1949 yılında Eckert-Mauchly bilgisayar şirketinde matematikçi olarak çalışmaya başlayan Murray, dünyanın ilk ticari bilgisayarı olan UNIVAC I geliştiren takımdaydı. Çalıştığı şirket 1950’lerin başında Remington Rand şirketi tarafından satın alındı ve bu yıllarda bir program derleyicisi üzerinde çalışıyordu. Derleyicinin adı A derleyicisi idi ve ilk versiyonu A-0 programlama diliydi. 1954 yılında şirketin otomatik programlama başkanlığına getirilen Murray, ekibiyle birlikte ilk derleyici tabanlı programlama dilleri olan ARITH-MATIC, MATH-MATIC ve FLOW-MATIC‘i geliştirdi.

Amerikan Donanmasında Programlama Dilleri Başkanlığı Yaptı

1959 sonbaharında CODASYL adıyla bilinen konferansta ülkenin bilgisayar uzmanları bir araya gelmişti. Konferans komitesine teknik danışman olarak atanan Murray burada COBOL’u geliştirme yönündeki ilk adımlarını atarak, programlama dillerinin makine dilindense İngilizce’ye daha yakın olması gerektiği fikrini savundu. 1966 yılında donanma komutanlığından emekliye ayrılan Murray 1 sene sonra, 1967 yılının Ağustos ayında tekrar göreve çağrıldı. 1971 yılında tekrar emekliye ayrılan Murray. 1972 yılında tekrar göreve geri çağrıldı. 1973 yılında ise albaylığa terfi etti.

1967-1977 yılları arasında 10 yıl boyunca Amerikan Donanmasında programlama dilleri grubunun başkanlığını yapan Murray,  Deniz Kuvvetleri için COBOL‘a yan uygulamalar ve derleyici geliştirdi. 1970’lerde FORTRAN ve COBOL gibi ilk programlama dillerinin standartlarının geliştirilmesine öncülük etti ve donanmadayken bu standartları test etti. 1980’lerde Murray’ın uygulamış olduğu testler ve güvenilir sonuçları Ulusal Standartlar Enstitüsü tarafından kabul edildi.

Üstün başarılarından dolayı 1985 yılında tümamiral rütbesine terfi etti. 1986 yılında gönülsüz olarak emekliye ayrıldı. Boston’da düzenlenen törenle kendisine üstün hizmet ödülleri verildi. Emekliye ayrıldığında ABD ordusundaki en yaşlı personeldi. Daha sonra Digital Equipment şirketinde çalışmaya başladı ve 1992 yılında 85 yaşında ölünceye kadar burada çalıştı.

---

Grace Murray Hopper’ın Anısına Yapılanlar

9 Aralık 2013 tarihinde Google tarafından hazırlanarak yayınlanan özel bir Doodle ile 107. doğum günü anıldı.

Amerikan savaş gemisi USS Hopper (DDG-70) adını kendisinden almıştır.

1971’den beri her yıl Bilgisayar Makineleri Birliği tarafından ”Üstün Genç Bilgisayar Uzmanlarına ” Grace Murray Hopper Ödülü verilmektedir.

2001 yılında Eavan Boland “Kod” başlıklı şiirini Grace Hopper‘a  adamıştır

---